O NAS » BORELIOZA I KOINFEKCJE

 

ROZPOZNANIE BORELIOZY

 

Boreliozę należy podejrzewać zawsze, jeżeli u człowieka poprzednio zdrowego pojawiają się objawy z kilku układów naraz, np. z układu kostnostawowego, endokrynnego i nerwowego, a rutynowo wykonywane badania laboratoryjne nie wykazują odchyleń lub wykazują tylko minimalne zmiany. Objawy mogą być zróżnicowane zarówno pod względem ich ilości i intensywności, jak i układu w którym występują. Poniżej podajemy objawy najczęściej występujące w zaawansowanej boreliozie. Trzeba pamiętać, że mogą one występować także w innych chorobach i ich obecność jeszcze nie przesądza o rozpoznaniu boreliozy. Jeżeli ktoś ma kilka poniższych objawów, a jego leczenie nie przynosi efektów, należy rozważyć, czy przyczyną tego stanu nie jest choroba z Lyme (lista pochodzi z opracowania doktora J.J. Burrascano).

 

• gorączka, poty, dreszcze, fale gorąca z nieznanych powodów,

• zmiana masy ciała (przybranie lub utrata),

• zmęczenie (napadowe lub stałe), ociężałość, słaba wytrzymałość fizyczna,

• bezsenność, płytki sen,

• bezdech nocny,

• wypadanie włosów z nieznanych powodów,

• budzące ze snu drętwienie kończyn lub tylko palców (czasem bardzo zmienne),

• drętwienie języka (zwłaszcza jego czubka) lub warg oraz zaburzenia smaku,

• bóle gardła,

• bóle jąder,

• bóle bioder,

• bóle i kurcze mięśni,

• tiki mięśni twarzy lub innych mięśni,

• różnorakie bóle głowy,

• bóle i obrzęki stawów, często zmienne i „wędrujące”, 

• sztywność stawów i kręgosłupa szyjnego oraz trzeszczenie szyi,

• bóle zębów (bez wyraźnych powodów stomatologicznych),

• nieregularna menstruacja z nieznanych powodów,

• nieoczekiwane wytwarzanie mleka, bóle piersi,

• podrażniony pęcherz lub zakłócenie działania pęcherza moczowego,

• utrata sprawności seksualnej lub utrata libido,

• bóle i podrażnienie żołądka,

• refluks żołądkowo-przełykowy,

• zmiana rytmu wypróżnień (zaparcia lub biegunki),

• bóle w klatce piersiowej i w żebrach,

• przeszywające bóle,

• krótki oddech, kaszel, zadyszka,

• skoki pulsu i skoki ciśnienia krwi,

• bloki serca lub inne arytmie (zwykle zmienne i oporne na leczenie) oraz szmery w sercu,

• kardiomiopatia przerostowa,

• kłucia, mrowienia o zmiennym charakterze; utrata czucia jak w polineuropatii oraz palenie skóry,

• zapalenie nerwu trójdzielnego,

• jednostronny paraliż twarzy (paraliż Bella),

• zaburzenia widzenia: podwójne rozmyte widzenie, czarne plamy w polu widzenia, nadwrażliwość na światło (zwykle badanie okulistyczne nie wykazuje zmian),

• zaburzenia słuchu: dzwonienie w uszach, bóle uszu, nadwrażliwość na dźwięk,

• nasilona choroba lokomocyjna, zawroty głowy, utrata równowagi,

• zła tolerancja alkoholu i nasilanie się objawów po alkoholu,

• zaburzenia koncentracji i otępienie: trudności w znalezieniu potrzebnego słowa, problemy z rozumieniem tekstu czytanego, wzmożona ilość błędów ortograficznych, trudności w rozumieniu dłuższych zdań,  

• trudności w rozumieniu szybkich dialogów, liczne wypadki „z nieuwagi”, zapominalstwo, luki pamięciowe, dezorientacja, uczucie „odrealnienia”,

• zmiany nastroju, drażliwość, depresja,

• „parkinsonowskie” drżenia rąk i innych części ciała,

• czterotygodniowa cykliczność symptomów: dwa tygodnie lepiej, dwa tygodnie gorzej,

• nadwrażliwość skóry, bolesność na dotyk,

• stany zapalne gruczołu krokowego o nieustalonej przyczynie,

• nadwrażliwość na chemikalia i zapachy,

• nietypowe ataki padaczkowe,

• zapalenie wątroby,

• porażenia nerwów obwodowych. Lekarze zwracają również uwagę na inne objawy:

• świąd skóry,

• częste anginy (Plauta-Vincenta),

• hypotonię ortostatyczną,

• guzki tarczycy,

• objawy tężyczkowe i inne.

 

Borelioza może być błędnie diagnozowana jako SM

Borelioza to choroba mimikująca SM, której objawy mogą być podobne do objawów  SM oraz demielinizująca układ nerwowy. W wielu przypadkach stwardnienie rozsiane mogło zostać błędnie zdiagnozowane, a w rzeczywistości jest to „jeszcze tylko” borelioza.

 

Powyższa lista nie wyczerpuje wszystkich możliwych objawów, ale zawiera te najczęściej spotykane. Z uwagi na tak wiele możliwości, u chorych konstelacje objawów mogą być bardzo różne. Dzieje się tak dlatego, że choroba atakuje głownie tkankę łączną, która stanowi budulec dla całego układu ruchowego oraz wszystkich narządów. Bakterie boreliozy są także znajdowane w tkance nerwowej oraz mięśniowej. Objawy kliniczne mogą być podstawą do podjęcia leczenia, nawet gdy nie zauważyliśmy kleszcza. 

 

Do bakterii powodujących boreliozę należą b.burgdorferi (borelioza sensu stricte), b.afzelii, b.garinii, b.lusitaniae, b.spielmanii b.recurrentis, b.duttonii, b.japonica, b.miyumotoi, b.hermsii, b.purkeri, b.turicutue. Różnią się one częstością występowania w poszczególnych strefach geograficznych, ale generalnie praktycznie każdą można spotkać w Europie i Polsce. Neuroborelioza jest natomiast często wiązana z b.garinii i b.lusitaniae. Bakterie borrelia przenikają do komórek człowieka; do limfocytów, fibroblastów i makrofagów. Atakują tkankę łączną, nerwową oraz mięśniową. Krętki uwielbiają tkankę łączną, co tłumaczy dlaczego ich ulubionym środowiskiem jest 5 następujących tkanek: ścięgna i stawy (asymetryczne zajęcie dużych stawów, zwłaszcza biodrowego i kolanowego), skóra i tkanki podskórne (rozpad kolagenu i przedwczesne starzenie), opony mózgowe i astrocyty (tkanka łączna mózgu), inne elementy układu nerwowego, tkanka serca, ciecz wodnista oka.

 

Z jakimi chorobami borelioza jest najczęściej mylona? Ponieważ znajomość boreliozy i innych chorób odkleszczowych jest wśród lekarzy niewielka, usiłują oni „szufladkować” chorych na boreliozę w ramach swej wiedzy i przypisują im różne bardziej znane choroby, nawet gdy nie wszystko w rozpoznaniu do końca pasuje. Stwierdzają np. nietypowo przebiegające stwardnienie rozsiane bez zmian w obrazie rezonansu magnetycznego (MRI). Pacjentom z boreliozą przypisuje się ponadto dosyć często nieprawidłowo:

 

• nerwicę — pomimo dodatnich wyników testów na boreliozę i braku objawów nerwicy;

• zespół Münchhausena — pacjent wymyśla objawy, aby stać się centrum zainteresowania dla lekarza;

• zespół Münchhausena per procura (by Proxy) — rodzic wymyśla lub sam powoduje objawy dziecka, aby zyskać zainteresowanie i uwagę lekarza;

• reumatyzm — kiedy dominują objawy stawowe;

• zespół przewlekłego zmęczenia — gdy dominującym objawem jest zmęczenie;

• fibromialgię — która w zasadzie nie jest chorobą, lecz raczej zespołem bólowym o nieznanej etiologii, na który nie ma skutecznego leczenia ;

• toczeń rumieniowaty (lupus) — w boreliozie wychodzą niekiedy fałszywie dodatnie próby na toczeń, ustępujące po leczeniu antybiotykami;

• stwardnienie zanikowe boczne (SLA)5 — jeżeli borelioza przebiega bardzo burzliwie z rozległymi ubytkami neurologicznymi;

• zespół Guillian-Barre — jeżeli dominują polineuropatie. 

 

Bakterie borrelia posiadają polimorficzną budowę i mogą radykalnie zmieniać swoją formę. Krętek borrelia może zmieniać formę nie tylko z klasycznej postaci krętka w owalną (przetrwalnikowa cysta) i odwrotnie z postaci owalnej w formę krętka, ale także tworzyć Spory (pęcherzyki) oraz struktury (forma L) pozbawione ściany komórkowej, które uniemożliwiają rozpoznanie borrelii przez układ odpornościowy i działanie antybiotyków. Cysty i kolonie borrelia bez błony komórkowej są zwykle odporne na działanie antybiotyków. Do cysty nie penetrują makrofagi, przez co układ immunologiczny nie rozpoznaje zakażenia krętkami w formie nieinwazyjnej czyli „uśpionego” prowirusa ukrytego w cystach. Im dłużej trwa nierozpoznana borelioza, tym częściej jest ona tzw seronegatywna czyli bez przeciwciał (niewykrywalna przez testy medyczne), bo krętki są uśpione w cystach. Borelioza jest chorobą odzwierzęcą i oficjalnie należy do chorób odkleszczowych, ale mogą ją także przenosić inne pasożyty, np komary, pchły, wszy, muchy końskie, meszki, moskity oraz niektóre typy roztoczy. Przynajmniej 12% komarów w Europie środkowej i wschodniej oraz 22% w endemicznych obszarach w USA. Liczby te tłumaczyły by masowy charakter zachorowań na boreliozę i jej koinfekcje. Ze względu na jej wektory można się nią więc zarazić praktycznie wszędzie, a nie tylko podczas wycieczki do lasu, czy na działce. Sporadycznie także kontakty seksualne (stwierdzono obecność DNA borrelii w spermie), karmienie piersią, transfuzja krwi, transmisja poprzez łożysko w życiu płodowym (borelioza wrodzona), mogą stanowić źródło zakażenia bakteriami borrelia. Najprawdopodobniej niektóre typy bakterii wywołujące boreliozę (niektóre borrelie duru powrotnego) mogą być także przenoszone pomiędzy ludźmi w bardziej prozaiczny sposób drogą kropelkową lub poprzez płyny ustrojowe itp.

 

Choroby odkleszczowe (koinfekcje)
Pełna lista chorób powiązanych z boreliozą i kleszczami jest znacznie dłuższa. Najpopularniejsze czynniki to ok 40 patogenów oraz jednostek chorobowych i należą do nich: borelioza wywoływana przez bakterie z grupy Borrelia, dur powrotny wywołany przez borrelie duru powrotnego, których to ludzie są głównym rezerwuarem, tyfus plamisty, gorączka odkleszczowa, gorączka Q i infekcje innymi typami riketsji, bartonelloza wywoływana przez bartonella bacilliformis, henselae lub quintana, babeszjoza wywoływana przez babesia, anaplazmoza (erlichioza) wywoływana przez Anaplasma phagocytophilum, KZM Kleszczowe Zapalenie Mózgu/Tick Borne Encephalitis, jersinioza, chlamydioza, toksoplazmoza, bruceloza, leptospiroza, choroba Borna, tularemia, mykoplasma forma L, zakażenia różnymi wirusami z rodziny HHV.

 

 

Rumień

Jeśli po ugryzieniu przez kleszcza, meszki, muchę końską, pchłę, wesz wystąpił rumień, oznacza to, iż na pewno doszło do zakażenia boreliozą. Należy jednak pamiętać, iż ten objaw występuje tylko u małej części zakażonych osób, tj. u ok 30% dorosłych i 10% dzieci. Jest to jedyny symptom dający natychmiast pewność, iż po ugryzieniu doszło do zakażenia, ale kierowanie się tylko brakiem rumienia często daje fałszywe przekonanie, że nie zostało się zakażonym.